پرش به محتوا 
تسمه‌های خودرو به عنوان اجزای حیاتی در عملکرد موتور، نقش مهمی در انتقال نیرو ایفا می‌کنند. این تسمه‌ها به شکل نوارهای انعطاف‌پذیر و از جنس پلیمر ساخته می‌شوند و برای به گردش درآوردن پولی‌های مختلفی همچون واتر پمپ و دینام استفاده می‌شوند. هر موتور خودرو معمولاً دارای چندین نوع تسمه است که بسته به مدل خودرو و طراحی خاص آن، تعداد و نوع این تسمه‌ها متفاوت است. از جمله انواع تسمه‌های خودرو می‌توان به تسمه تایم، تسمه کولر و… اشاره کرد، که هر کدام وظایف خاص خود را بر عهده دارند و در عملکرد بهینه موتور تأثیر مستقیم دارند.
شناخت و بررسی جامع انواع تسمه‌های خودرو
در دنیای خودرو، تسمه‌ها نقش بسیار مهم‌تری نسبت به آنچه که بیشتر افراد تصور می‌کنند، ایفا می‌کنند. آنها در واقع به عنوان اتصالاتی مهم میان قطعات مختلف موتور عمل می‌کنند و عملکرد صحیح خودرو را تضمین می‌کنند.
۱. تسمه تایم
تسمه تایم که معمولاً در بخش جلو یا کناره‌های موتور و زیر کاور محفظه تایمینگ میل سوپاپ قرار دارد، به وضوح قابل شناسایی است. این تسمه دندانه‌دار به میل سوپاپ و میل لنگ متصل شده و نقش بسیار مهمی را در زمان‌بندی و هماهنگی باز و بسته شدن سوپاپ‌ها ایفا می‌کند. به طور کلی، تسمه تایم علاوه بر چرخش میل سوپاپ، هماهنگی دقیق آن را با میل لنگ نیز حفظ می‌کند.
تسمه‌های تایم معمولاً پس از به پایان رسیدن دوره کارکرد خود، که معمولاً حدود 100 هزار کیلومتر است، نیاز به تعویض دارند. البته برخی از انواع با کیفیت‌تر ممکن است تا 150 هزار کیلومتر هم دوام بیاورند. از آنجا که خرابی تسمه تایم می‌تواند منجر به خسارات عمده‌ای نظیر کج شدن سوپاپ یا آسیب به سرسیلندر و پیستون‌ها شود، توصیه می‌شود این تسمه به همراه بلبرینگ و هرزگردها تعویض شود.
۲. تسمه پروانه
تسمه پروانه نقش مهمی در خنک‌سازی موتور دارد. اگر خودرویی دارای پروانه خنک‌کن مکانیکی باشد، این تسمه وظیفه دارد پروانه را به گردش درآورد. از آنجا که این پروانه معمولاً به پولی واتر پمپ متصل است، تسمه پروانه همزمان می‌تواند چرخه خنک کردن رادیاتور و گردش مایع خنک‌کننده در موتور را انجام دهد.
خرابی این تسمه به معنای داغ شدن موتور و نیاز به تعمیرات پرهزینه خواهد بود؛ لذا بررسی دوره‌ای این تسمه در سرویس‌های خودرو امری ضروری است.
۳. تسمه دینام
تسمه دینام به عنوان یک جزء کلیدی برای تأمین برق خودرو شناخته می‌شود. اگر موتور شما به گونه‌ای طراحی شود که نتواند پولی دینام را به گردش درآورد، این تسمه به طور مجزا برای تأمین انرژی الکتریکی و شارژ باتری طراحی خواهد شد. نمونه بارز این موضوع خودروهای پژو و ساینا هستند که در ساختار خود از تسمه‌های دینام متفاوتی استفاده می‌کنند.
اگر تسمه دینام معیوب شود، دینام دیگر قادر به تولید برق نخواهد بود و این امر به عنوان یکی از عوامل اصلی مشکلات برقی در خودروها به شمار می‌رود.
۴. تسمه مارپیچی
تسمه مارپیچی که به عنوان تسمه دینام بلند نیز شناخته می‌شود، مزایای خاص خود را دارد. این تسمه به صورت پیچ در پیچ از میان چندین پولی عبور کرده و در مقایسه با تسمه‌های قدیمی‌تر دارای طراحی بهتری برای انتقال قدرت و چرخش است. این نوع تسمه در برابر سایش و خراب شدن مقاوم‌تر است و معمولاً بین 60 تا 100 هزار کیلومتر عمر می‌کند.
در صورت قطع یا آسیب دیدن این تسمه، عملکرد سایر قطعات جانبی موتور نظیر پمپ هیدرولیک، پمپ آب و کمپرسور کولر نیز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.
مناسب ترین زمان تعویض تسمه‌های خودرو
تعیین زمان دقیق تعویض تسمه‌ها بستگی به نوع تسمه و شرایط استفاده از خودرو دارد. به‌طور کلی، می‌توان گفت:
۱. تسمه دینام مارپیچی یا تکی: این نوع تسمه معمولاً پس از ۴۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر نیاز به تعویض پیدا می‌کند. البته، در صورتی که خودرو در شرایط سختی مانند ترافیک‌های سنگین، آب‌وهوای گرم، یا بارهای سنگین استفاده می‌شود، ممکن است نیاز به تعویض زودتر از این زمان باشد.
۲. تسمه تایم: اوضاع برای تسمه تایم کمی متفاوت است. این تسمه معمولاً پس از ۶۰ هزار کیلومتر نیاز به تعویض دارد، اما بهتر است به دفعات بیشتری آن را مورد بررسی قرار دهید. در واقع، با توجه به این که این تسمه نقش تعیین‌کننده‌ای در عملکرد موتور دارد، بهتر است هر ۵۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر مورد بازبینی و تعویض قرار گیرد.
عواملی موثر بر عمر و دوام تسمه‌ها
چندین عامل می‌توانند بر عمر مفید تسمه‌ها تأثیرگذار باشند:
۱. کیفیت مواد اولیه: استفاده از مواد با کیفیت بالا در تولید تسمه‌ها، عمر آنها را افزایش می‌دهد. تسمه‌های ارزان‌قیمت که توسط برندهای کمتر شناخته‌شده تولید می‌شوند، ممکن است عمر کمتری داشته باشند و سریع‌تر دچار خرابی شوند.
۲. شرایط محیطی: دما، رطوبت و سایر عوامل محیطی می‌توانند بر عمر تسمه تأثیر بگذارند. تماس مداوم با آلودگی، گرد و غبار و رطوبت می‌تواند باعث تسریع در فرسایش تسمه‌ها شود.
نحوه استفاده از خودرو: رانندگی در شرایط سخت، مانند ترافیک‌های سنگین یا جاده‌های ناهموار، فشار زیادی به تسمه‌ها وارد می‌کند و می‌تواند موجب کاهش عمر آنها گردد.
۳. نگهداری و سرویس‌دهی منظم: بررسی و نگهداری منظم خودرو می‌تواند به شناسایی نشانه‌های خرابی تسمه‌ها کمک کرده و از وقوع مشکلات جدی جلوگیری کند. توصیه می‌شود که هر ۱۰ هزار کیلومتر یا در زمان سرویس دوره‌ای، تسمه‌ها و وضعیت آنها بررسی شوند.
عواقب عدم تعویض به موقع تسمه‌های خودرو
تسمه‌های خودرو نقش حیاتی در عملکرد بهینه و ایمنی موتور ایفا می‌کنند. یکی از اجزای اساسی که نیازمند توجه و نگهداری منظم است، تسمه تایم می‌باشد. این تسمه وظیفه کنترل زمان‌بندی موتور را به عهده دارد و در صورت آسیب یا پارگی آن، عواقب جدی برای موتور خودرو ایجاد خواهد شد.
همان‌طور که ذکر شد، تسمه تایم به عنوان یک عنصر کلیدی در سیستم زمان‌بندی موتور عمل می‌کند. در صورتی که این تسمه دچار آسیب یا پارگی شود، زمان‌بندی موتور به هم می‌ریزد و این امر می‌تواند منجر به برخورد سوپاپ‌ها با سر پیستون شود. این برخورد نه تنها موجب کج شدن سوپاپ‌ها خواهد شد، بلکه احتمال شکستن پیستون‌ها و آسیب دیدگی سرسیلندر نیز به شدت افزایش می‌یابد. بنابراین، عدم تعویض به موقع تسمه تایم ممکن است هزینه‌های تعمیرات سنگینی برای مالک خودروی آسیب‌دیده به همراه داشته باشد.
باید اشاره کرد که در بعضی از خودروهای قدیمی نظیر پیکان و پراید، در صورت پاره شدن تسمه یا زنجیر تایم، احتمال برخورد سوپاپ‌ها با پیستون وجود ندارد و بنابراین آسیب جدی به موتور از این لحاظ وارد نخواهد شد. این ویژگی موجب می‌شود که هزینه‌های نگهداری و تعمیرات این دسته از خودروها تا حدی کاهش یابد؛ اما نمی‌توان این نکته را نادیده گرفت که سایر مشکلات فنی ممکن است هنوز وجود داشته باشد و نیاز به توجه داشته باشند.
علاوه بر تسمه تایم، تسمه دینام یا همان تسمه مارپیچی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. اگرچه معمولاً پاره شدن این تسمه آسیب جدی به موتور نمی‌زند، اما ممکن است الیاف آن به داخل محفظه تسمه تایم وارد شده و باعث خارج شدن موتور از تایم و کج شدن سوپاپ‌ها شود. این امر نیز می‌تواند به مشکلات بزرگتری در عملکرد موتور بیانجامد.
نتیجه‌گیری
ما در این مقال در طهران موتور درمورد انواع تسمه‌های خودرو صحبت کرده‌ایم. در نهایت تسمه‌ها به عنوان اجزاء اساسی در خودروی شما به شمار می‌روند و شناخت دقیق آنها می‌تواند به حفظ عملکرد صحیح و جلوگیری از خرابی‌های جبران‌ناپذیر کمک کند. مراقبت و بررسی دوره‌ای از این قطعات مهم هرگز نباید در سرویس‌های خودرو نادیده گرفته شود. این نکته مهم را نیز به یاد داشته باشید هرگونه خرابی در این تسمه‌ها می‌تواند تأثیرات جدی بر عملکرد خودرو داشته باشد.
